رونمایی از طرح پوتین برای سوریه و بشار اسد

در روزهای اخیر تحرکات دیپلماتیک در ارتباط با بحران سوریه به طور بی سابقه‌ای افزایش یافته و دیدارهای متعددی بین بازیگران منطقه ای و بین المللی درگیر اتفاق افتاده است. سفر بشار اسد به روسیه و دیدار با ولادیمیر پوتین در کرملین، دیدار وزرای خارجه روسیه، آمریکا، ترکیه و عربستان در وین، سفر معاون وزیر خارجه ایران به اروپا، سفر جان کری به عربستان، سفر عادل الجبیر به مصر و ... تنها بخشی از دیدارهای رسمی و اعلام شده هستند.

بعد از سرازیر شدن آوارگان سوری به اروپا و ورود مستقیم روسیه به جنگ سوریه، نیروهای منطقه ای و بین المللی تلاش فراوانی کردند تا با رایزنی های متعدد، دیدگاه های خود را به کشورهای دیگر بقبولانند.

اما محور غربی- عربی به شدت از ورود مستقیم روسیه به درگیری های سوریه نگران است و بارها ادعا نموده اند که هدف پوتین نه مبارزه با داعش و تروریست ها بلکه تحکیم جایگاه بشار اسد و ضربه زدن به نیروهای میانه روی مخالف حکومت دمشق است. اما روس ها عنوان کرده اند که نوع نگاه غربی ها به مسائل سوریه و تقسیم بندی تروریست ها به میانه رو و تندور را قبول ندارند و تنها راه مبارزه با ترویست ها و از بین بردن آنها را نظام سوریه می دانند و به همین دلیل است که می بایست حکومت بشار اسد تقویت شود.

برخی سفر بشار اسد به مسکو و استقبال پوتین از او در کرملین را به این معنا دانسته اند که رئیس جمهور روسیه تصمیم گرفته از اسد حمایت قاطع کند و درباره حضورش در قدرت با کشورهای دیگر چانه زنی نکند. در واقع مسئله اصلی که موجب شده تا کنون مشکل سوریه لاینحل باقی بماند نقش بشار اسد در آینده سوریه است. عاملی که باعث شده دو جبهه از گذشته در مقابل هم صف آرایی کنند. سوریه، ایران، حزب الله لبنان در یک سر طیف قرار دارند و در مقابل عربستان، آمریکا، قطر، ترکیه و ... در جبهه مخالف قرار دارند.

مشکل دیگری که بین دو محور وجود دارد مربوط به نقش آفرینی ایران در مذاکرات است. در حالی که آمریکا و علی الخصوص عربستان معتقدند ایران نباید در روند مشورت ها و رایزنی ها برای حل بحران سوریه حضور داشته باشد اما روسیه معتقد است که تهران بدلیل نقشی مهمی که در منطقه دارد می بایست حتما در روند تعیین آینده نقش ایفا کند.

طرح روسیه و مخالفت ارتش آزاد
در روزهای اخیر منابع خبری از طرح ۵ ماده ای روسیه خبر داده اند. بخش نخست این طرح دربرگیرنده اتحاد تمام تشکیلات و گروه های نظامی سوریه اعم از ارتش، نیروهای مردمی و داوطلبان کرد و معارضان برای مقابله با گروه های تروریستی و مزدوران خارجی است. در ماده دوم، تقویت نهادها و سازمان های دولتی در مناطق مناقشه و ایجاد شرایط برای آغاز روند سیاسی حل و فصل بحران سوریه پیش بینی شده است. جذب مشارکت رهبران اسلامی در روند حل و فصل بحران سوریه از طریق مذاکرات، بخش دیگر طرح پنج ماده ای رییس جمهوری روسیه است. پوتین در چهارمین بخش طرح خود بر لزوم تنظیم نقشه راه بازسازی اقتصادی و اجتماعی سوریه و ایجاد تاسیسات زیربنایی مانند مدرسه و بیمارستان در مناطق درگیری ها و کمک به احداث ساختمان های مسکونی تاکید کرده است.

رییس جمهوری روسیه همچنین در بخش پایانی لزوم اعطای کمک های مالی بین المللی به سوریه با جذب کشورها و سازمان های مالی بین المللی برای فعالیت در این بخش را برای پایان هر چه زودتر پیامدهای بحران در این کشور مهم خوانده است.

همچنین منابع مطلع دیروز به المیادین گفتند که مسکو برای حل بحران سوریه طرحی را اعلام کرده است و از بشار اسد رئیس جمهوری سوریه خواسته است که در صورت امکان آن را بررسی کند. این طرح شامل گفت‌وگوی دولت سوریه با معارضان سپس تشکیل دولت از اعضای دو طرف است بدون اینکه شامل پست ریاست جمهوری بشار اسد شود. طبق این گزارش، در صورت تشکیل دولت از دو طرف، کمیته‌های انتخاباتی شکل می‌گیرد و خواستار برگزاری انتخابات تا ۱۸ ماه می‌شود. این انتخابات ابتدا پارلمانی و سپس ریاست جمهوری خواهد بود و همه می‌توانند در آن نامزد شوند.

بر اساس روایتی دیگر که روزنامه الشرق الاوسط منتشر کرده «طرح راه‌حل سیاسی مطرح شده توسط مسکو در دیدار وین» به انتقال اختیارات رئیس‌جمهوری سوریه و به هم پیوستن ارتش و گروه ارتش آزاد سوریه منتهی می‌شود.

این روزنامه به نقل از منابع ترکیه‌ای که نام آنها را فاش نکرد، مدعی شد روس‌ها عملاً روند بررسی شرایط را آغاز کرده‌اند و به صورت ضمنی گفته‌اند که آماده مناقشه بر سر آینده بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه هستند اما تعهدات مشخصی در این خصوص ارائه نداده‌اند. در همین حال، منابع مخالف تصریح کردند که روس‌ها پیشنهاد مکتوبی را ارائه دادند که بر اساس آن بشار اسد کاندید انتخابات ریاست‌جمهوری آتی نمی‌شود اما آنها تصریح کرده‌اند که مشکلی برای تکمیل دوره کنونی او وجود ندارد.

طبق گفته این روزنامه، طرح روسیه به این امر می‌انجامد که مقابله با ارتش آزاد به حالت تعلیق درآید و محاصره‌های متقابل پایان یابد و انتخابات پارلمانی و دولت انتقالی و انتخابات ریاست‌جمهوری برگزار شود؛ بدون اینکه مدت‌زمانی برای این طرح‌ها گذاشته شود. این طرح همچنین به این امر می‌انجامد که در مرحله بعدی شبه‌نظامیان سوری هم‌پیمان با نظام به ارتش این کشور بپیوندند و سپس ارتش آزاد سوریه به آنها ملحق شود.

طبق این طرح همچنین بانک اهداف مشترک میان کشورهایی که حملاتی را در سوریه انجام می‌دهند تعیین می‌شود و اطلاعات این بانک اهداف در اختیار گروه‌هایی که راه‌حل سیاسی را می‌پذیرند، نیز قرار می‌گیرد. منابع به این امر اشاره کردند چارچوب زمانی که مسکو پیشنهاد آن را می‌دهد از ۱۵ تا ۱۸ ماه از تاریخ امضای این توافق خواهد بود و روس‌ها این اطمینان را داده‌اند که تصدی وزارتخانه‌های اصلی می‌تواند از سوی تکنوکرات‌ها و به صورت توافقی انجام شود.

همچنین سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه روز شنبه در سخنانی گفت نیروی هوایی روسیه که از سی ام سپتامبر دست به حملات هوایی به گروه های اسلامی در سوریه زده است، آماده پشتیبانی هوایی از مبارزان ارتش آزاد سوریه مورد حمایت غرب است البته در صورتی که از محل حضور آنها باخبر باشد. لاوروف افزود: کرملین از سوریه می‌خواهد تا برای برگزاری انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری آماده شود؛ ایده‌ای که مخالفان سوری آن را غیر منطقی و غیرواقعی می‌دانند.

اما به گزارش رویترز ارتش آزاد سوریه ضمن اعلام اینکه روسیه باید پیش از صحبت درباره کمک به مخالفان میانه‌روی سوری، بمباران مواضع آنها را متوقف کند، ایده مسکو درباره برگزاری انتخابات را رد کرد چرا که گمان می‌کند این اقدام با هدف نگه داشتن بشار اسد بر سر قدرت صورت می‌گیرد در همین راستا دیروز شبکه خبری روسیا الیوم گزارش داد که نمایندگانی از ارتش آزاد سوریه پیشنهادهایی را به مسکو فرستادند که در آن آمادگی خود را برای مذاکره در قاهره اعلام کردند.

در نهایت به نظر می رسد با وجود تمام این رایزنی ها یک نقطه مهم و مسئله ساز هنوز وجود دارد که به آن اشاره شد و آن این است که آیا اسد هم باید در این دولت انتقالی و آینده سوریه مشارکت داشته باشد یا خیر؟